Штаб-пәтері Дублинде орналасқан ирландиялық Front Line Defenders құқық қорғау ұйымы белсенді Марат Жыланбаевтың денсаулығы туралы жазба жариялап, дабыл қаққаннан кейін әкімшілік жазаға тартылған құқық қорғаушы Бақытжан Төреғожинаға шыққан сот шешімін айыптап, Қазақстан билігін шешімнің күшін жоюға шақырды. Құқық қорғау ұйымының мәлімдемесі 5 тамызда жарияланды.
"Әлеуметтік желіде пікір айту еркіндігін пайдаланғаны үшін құқық қорғаушыларды бұлыңғыр жазылған заңды пайдалана отырып жазалау іс жүзінде цензурамен пара-пар және Қазақстандағы азаматтық кеңістікке теріс әсері етеді. Мұндай әрекеттер адам құқығы туралы тәуелсіз ақпаратқа қолжетімділікті шектейді және елдегі пікір айту еркіндігіне нұқсан келтіреді" деп жазылған ұйымның мақаласында.
Құқық қорғау ұйымы Қазақстан билігін Бақытжан Төреғожинаны сотпен қудалауды дереу тоқтатып, оған шыққан сот шешімінің күшін жоюға шақырған.
БҰҰ-ның құқық қорғаушылардың мәселесі жөніндегі арнайы баяндамашысы Мэри Лоулор да Facebook желісінде жағдайға алаңдаушылық білдірді.
"Бұл – адам құқығы қорғау қызметі үшін кек алу" деп жазды Мэри Лоулор.
Өткен аптада "Ар.Рух.Хақ" қоғамдық қорының жетекшісі, құқық қорғаушы Бақытжан Төреғожинаны Алматы әкімшілік соты "жалған ақпарат тарату" бабы бойынша кінәлі деп танып, 78 мың теңге (шамамен 144 доллар) айыппұл салған. Құқық қорғаушы өзіне тағылған айыптарға келіспеген.
Әкімшілік іске құқық қорғаушының түрмеде аштық жариялаған саяси белсенді, марафоншы Марат Жыланбаевтың денсаулығы нашарлап кеткені жайлы жақында әлеуметтік желіде жазған посты себеп болған. Ол жазбада Төреғожина Жыланбаевты "терісінің түсі өзгерген, есінен танып қала жаздайды", салмағы 45 келіге дейін кеміп кеткен деп сипаттаған.
Алайда бұл ақпаратты кейін Қылмыстық-атқару жүйесі комитеті (ҚАЖК) теріске шығарған. Ал адам құқықтары жөніндегі уәкіл Артур Ластаев белсендінің денсаулығы күрт нашарлады деген сөздерді "хайп" деп атаған.
"Біз облыстық денсаулық сақтау басқармасымен үнемі байланыстамыз. Сондықтан оның "халі ауыр", ол "45 кг болып, талып қалуға шақ қалыпты" деген сөздердің ешқандай объективті негізі жоқ және олар дәлелденбеген. Азаматтың, әсіресе жазасын өтеп жатқан адамның денсаулығына қатысты хайп жасау құқықтық тұрғыдан дұрыс емес, ал М.Жыланбаевтың туыстары мен жақындарының алдында адамдыққа жатпайтын әрекет деп санаймын" деді Ластаев.
29 шілдеде Қазақстанның Адам құқықтары жөніндегі уәкілінің жанындағы үйлестіру кеңесінің хатшысы Раиса Шер Ақмола облысы Степногорск қаласындағы №4 түзету мекемесінде жазасын өтеп жатқан Марат Жыланбаевтың фотоларын жариялады. Оның айтуынша, Ақмола облыстық денсаулық сақтау, санитарлық-эпидемиологиялық бақылау басқармаларының өкілдерімен бірге олар жазасын өтеушінің жағдайымен танысып, өзімен сөйлескен.
Сот кезінде қорғау жағы әкімшілік істі қозғауға түрткі болған хаттама дұрыс толтырылмағанын, материалдар болжамға негізделгендіктен сотта дәлел ретінде қолданылмауға тиіс екенін айтты.
Ал рапортты толтырған Алмалы аудандық полициясының учаскелік инспекторы Мұхит Тойбаев сот кезінде Төреғожинаның жазбасы “фактіге негізделмегенін”, “қылмыстық-атқару жүйесінің беделіне нұқсан” келтіретінін айтты.
Төреғожина өтініш беріп, Марат Жыланбаевтың өзін сот процесіне қатыстыруды, осылайша белсендіге барлық сұраққа өзі жауап беру мүмкіндігін беруді сұраған. Бірақ судья өтінішті қанағаттандырмады.
Құқық қорғаушы шешімді апелляцияға беретінін айтқан.